یادگار حدیث ثقلین؛ سنت یا عترت؟

حدیث ثقلین بدون توجه به دوگونه روایی آن از احادیث متواتر است که اهمیت این سفارش پیامبر خدا(ص) را به همه مسلمین جهان گوشزد می‌کند. ولی آیا می توان تواتر هر دوگونه روایی را به صورت جداگانه به اثبات رسانید؟
حدیث متواتر حدیثی است که جماعتی آن را روایت کرده که عادة محال است همه آنها تبانی بر کذب داشته باشند  و از شروط آن کثرت راویان و استمرار این کثرت در همه طبقات و اخبار از حس است  که در نتیجه علم یقینی و ضروری به صحت آن به دنبال خواهد داشت. 
با مروری بر بررسی های انجام شده این آمار به دست آمده که گونه نخست دست‌کم دارای 38 سند مستقل است  که 6 سند صحیح و 22 سند حسن  و  10 سند تضعیف  شده است و توسط 11 صحابی  و از طریق 153 راوی تا قرن هشتم در بیش از 65 منبع اهل سنت منعکس شده است. ناگفته نماند که آمار بیان شده، بر اساس برخی منابع است و همه اسناد آن به مراتب بیشتر است به گونه ای که ابن حجر هیتمی گزارش می کند حدیث ثقلین از طریق بیست و چند صحابی نقل شده است  و سید حامد نقوی راویان آن را بیش از 30 صحابی معرفی می کند  ولی به دلیل اینکه با اسناد ذکر شده تواتر ثابت می شود از بیان سایر اسانید خودداری نمودیم.

در مقابل گونه دوم دارای 6 سند است که همه آنها ضعیف هستند.
بر همین اساس در گونه نخست تا طبقه دهم(حدود سال 550 قمری) در هر طبقه تعداد راویان به میزانی است که احتمال تبانی آنها بر کذب از بین می رود و در نتیجه تواتر این حدیث در همه طبقات به اثبات می رسد و ایراد اشکال و شبهه به آن جایز نیست.  این اشکال وارد نیست که برخی از راویان تضعیف شده اند چونکه هرچند اصولیون اهل سنت، حدیث متواترِ جماعتِ کفار و فساق را نیز معتبر می دانند ولی محدثین اهل سنت در روایت متواتر نیز تنها اسلام را شرط می دانند.  بنابراین بسیاری از این تضعیفات در مورد این حدیث بی اثر می شود.
اما در گونه دوم بر اساس قاعده رجالی حتی نمی توان حکم به حسن بودن آن حدیث کرد چونکه تمام اسناد آن ضعیف هستند.  و با حد نصاب نرسیدن تعداد راویان برای اثبات تواتر در طبقات نخست، تواتر در طبقات دیگر بی معنی خواهد بود.

منبع: کتاب سنت یا عترت، تألیف رسول چگینی، ص 46.