نام امیرالمؤمنین علیه السلام بر روی دیوار کعبه

 

نام کعبه با نام امیرالمؤمنین علی علیه السلام پیوند خورده است و نمی توان یادی از بیت الله کرد و به ماجرای ولادت امیرالمؤمنین (ع) در کعبه نپرداخت.
اما غیر از ماجرای ولادت امیرالمؤمنین (ع) در کعبه شریفه، برخی گزارش های تاریخی به ثبت نام مبارک امیرالمؤمنین (ع) بر روی دیوار کعبه اشاره کرده اند.

عبدالجلیل قزوینی رازی متوفای حدود 570 قمری در کتاب «بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض» که به نام «النقض» شناخته می شود، گزارشی از وضعیت کعبه در دوران خود بیان می کند که بسیار قابل توجه است.

ایشان در جواب به این ادعا که «در مساجد شیعه، نام خلفای اهل سنت نوشته شده است» و این را دلیل بر حقانیت آنان دانسته، پاسخ مفصلی داده است که در پایان به این نکته تصریح می کند:

«و همه اصحابِ فریقین که آنجا رسیده ‏اند دیده ‏اند که بر دیوارِ کعبه نوشته: لا اله الّا اللَّه، محمّد رسول اللَّه، علیّ ولیّ اللَّه. نامِ على به ولایت با شهادتین متّصل.»

عبدالجلیل قزوینی، النقض، تهران، 1358ش، ص 147.

 

این عبارت ایشان بیانگر آن است که دست‌کم در سالهای منتهی به نگارش کتاب (560 قمری)، بر روی دیوار کعبه، شهادت به ولایت امیرالمؤمنین (ع) در کنار شهادت به یگانگی خداوند و رسالت حضرت محمد (ص) ذکر شده بوده و همگان آن را مشاهده می کرده اند.

احتمالاً این سخن، به پرده کعبه اشاره دارد که شهادت‌های سه‌گانه بر روی آن نوشته بوده است. اینکه پرده منقش به شهادت‌های سه‌گانه چند سال کعبه را زینت داده است، به پژوهش مستقلی نیاز دارد.

 

به نظر می رسد این پرده توسط فاطمیان بر کعبه آویخته شده است و مربوط به دوران درگیری میان فاطمیان و سلجوقیان است که بر سر خلافت عباسیان نزاع داشتند. سلاجقه به حمایت از عباسیان پرداختند و در مقابل فاطمیان ایستادگی کردند. تولیت مکه و مدینه در میان فاطمیان و سلجوقیان دست‌به‌دست می شد. در این سالها میان طرفداران فاطمیان و کاروان حجاج عراقی متعلق به سلجوقیان درگیری شدیدی ایجاد شد و در برهه هایی فاطمیان توانستند اداره مکه را در دست گیرند (فاسی، شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج 2 ص 280). برخی نقل کرده اند که وقتی فاطمیان مکه را در دست گرفتند، پرده ای برای کعبه مهیا کردند و مردم مکه نیز از آنان استقبال کردند (ابن الجوزی، المنتظم، ج 18 ص 155). از این گزارش ها فهمیده می شود فاطمیان اقداماتی برای تهیه پرده کعبه انجام داده اند و بعید به نظر نمی رسد که اعتقادات خود مبنی بر ولایت امیرالمؤمنین (ع) را بر روی پرده کعبه ثبت کرده باشند.

ان شاءالله به زودی شاهد برافراشته شدن نام مولود کعبه بر روی بیت الله الحرام باشیم.

مشروعیت برگزاری مراسم جشن ولادت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)

یکی از دستوراتی که خداوند بیان کرده، یادآوری ایام الله است. خداوند در آیه 5 سوره ابراهیم، به حضرت موسی(ع) می فرماید:
«وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآیَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَکِّرْهُم بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ»
ما موسی را با آیات خود فرستادیم؛ (و دستور دادیم:) قومت را از ظلمات به نور بیرون آر! و «ایّام اللّه» را به آنان یاد آور! در این، نشانه‌هایی است برای هر صبر کننده شکرگزار!

یادآوری ایام الله، از دستوراتی است که اختصاص به قوم موسی(ع) ندارد بلکه برای تمام اقوام و ملل لازم است. مراد از ایام الله در این آیه، روزهایی است که خداوند نعماتی را به قوم موسی(ع) اعطاء کرده است. در حقیقت خداوند از پیروان موسی(ع) می‌خواهد که همواره نعمتهای الهی را یادآور شوند و شکر آن را به جای آورند. طبری (م 310هـ) در تفسیر این آیه می‌گوید:
«و مراد از قول خداوند (و ذکرهم بأیام الله) یعنی: آنان را موعظه کن به آن نعمتهایی که در روزهای پیشین به پیروان موسی(ص) داده شده، پس به جای نعمتها از واژه «أیام» استفاده شده؛ زیرا آن ایام در نزد مردم شناخته شده بود و خداوند نعمتهای آشکاری به آنها بخشیده بود، آنان را از آل فرعون نجات داد بعد از اینکه در عذاب دردناکی بودند، و فرعون و قومش را غرق کرد و زمین و دیار و اموال آنها را برای پیروان موسی(ص) باقی گذاشت.» 
جامع البیان فی تأویل القرآن، ج 16 ص 519.

ابن ابی حاتم رازی (م 327هـ) نیز به روایتی از رسول‌الله(ص) اشاره می‌کند که پیامبر خدا(ص) مراد از ایام الله را نعمتهای الهی معرفی کرده‌اند:
«حدثنا محمد بن أبان الجعفى، عن أبی إسحاق، عن سعید بن جبیر عن ابن عباس، عن أبی بن کعب، عن النبی صلى‌الله علیه [وآله] وسلم فی قوله تبارک وتعالى: وذکرهم بأیام الله، قال بنعم الله تبارک وتعالى.» 
ابن أبی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ج 7 ص 2235.

بی تردید یکی بالاترین نعمتهایی که خداوند به بشریت ارزانی داشته، وجود مبارک پیامبر اکرم و اهل بیت ایشان علیهم صلوات المصلین است. در سوره آل عمران به این نعمت گرانسنگ اشاره شده است:
«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ» 
خداوند بر مؤمنان منت نهاد هنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت؛ که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد؛ هر چند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند.

در نتیجه نه تنها بعثت انبیاء نعمتی با ارزش برای مخلوقات است، بلکه بزرگترین نعمتی است که خداوند به بشریت بخشیده است:
«این منّتی که خداوند به بندگانش داده، بزرگترین نعمت بلکه اصل همه نعمتها است، و آن نعمت با این رسول کریم است بر مردم که خداوند آنان را از گمراهی نجات داد و از نابودی رهانید.» 
تیسیر الکریم الرحمن فی تفسیر کلام المنان، ص 155.

وقتی بعثت انبیاء، نعمتی برای بشریت به شمار رود، بی شک برای ایمان آورندگان به پیامبر(ص)، اثر مشهودتری دارد، به همین دلیل خداوند آن را در حق مؤمنین به کار برد: (لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ)، زیرا مؤمنین بیشترین انتفاع را از این نعمت الهی می‌برند. 

ارزشمندی نعمت رسالت به حدی است که حتی رسول خدا(ص) نیز نسبت به یادآوری آن مکلف شده است، آنجا که خداوند دستور می‌دهد: «وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّکَ فَحَدِّثْ».  مفسران ذیل این آیه متذکر شده‌اند که نبوت، یکی از بهترین مصادیق این نعمت الهی است.
الواحدی، علی بن احمد، تفسیر البسیط، ج 24 ص 117.

این دستور خداوند به مسلمانان نیز می آموزد که باید نسبت به بازگو کردن و یادآوری نعمتهای الهی غفلت نداشته باشند.
بنابراین بزرگترین نعمتی که خداوند به مؤمنین اعطاء کرده، نعمت وجود پیامبر اکرم(ص) است. از سوی دیگر خداوند دستور به یادآوری نعمتهای الهی داده و روزی که چنین نعمتهایی بخشیده شده، به عنوان ایام الله معرفی شده است. در نتیجه باید روزهایی مانند روز ولادت پیامبر(ص)، روز بعثت ایشان و دیگر روزهایی که همراه با نصرت الهی بوده و موجب استقرار و گسترش اسلام شده را به عنوان ایام الله بدانیم و نسبت به یادآوری آن اهتمام داشته باشیم. بر این اساس مراسم احنفال مولد النبی(ص) و ولادت ائمه معصومین(ع) از بهترین اسباب برای یادآوری و بزرگداشت نعمتهای بی‌همتای است.

منبع: رسول چگینی، احتفال در پرتو کتاب و سنت، ص 75.