پیوند عمیق شب قدر با ضرورت وجود امام در همه زمانها

بر اساس آیه قرآن و روایات متعدد، شب قدر، شب نزول ملائکه و قرآن است. در این شب، ملائکه نازل می شوند و تقدیر سالیانه انسانها را تثبیت می کنند.
یکی از بزرگترین برکات شب قدر، ایجاد پیوند عمیق میان بندگان با امام است؛ زیرا نزول ملائکه جز در ظرف وجودی امام معصوم امکان ندارد. به همین دلیل، تأمل در چگونگی این شب، ما را به ضرورت وجود امام در همه زمانها رهنمون می سازد:
امام باقر(ع) می فرماید:
ای گروه شیعیان! با سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ برهان آورید تا پیروز شوید. به خدا قسم! که این سوره پس از پیامبر اکرم(ص) دلیل خدای بزرگ بر مردم است و آن سوره از امتیازات دین شماست و نهایت دانش ما.
 اصول کافی، ج ۱ ص ۲۴۹.

 علت اصلی اهمیت شب قدر را می توان در سوره قدر جستجو کرد. در آیه تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها فعل تنزل فعل مضارع است و دلالت بر استمرار و دوام میکند، یعنی نزول ملائکه درهر زمانی است نه فقط زمان نبی اکرم(ص) وظهور اهل‌بیت(ع) وتا قیامت نزول ملائکه ادامه خواهد داشت. ونزول ملائکه فقط برحجت الهی و ولی مطلق زمان امکان پذیر است که اعمال خلق الله را به محضر امام برساند که حضرت تایید کنند:
امام جواد(ع) از امیرالمؤمنین علی(ع) روایت میکند که شب قدر در هر سال هست، و در آن شب امر یک سال نازل مى شود براى آن والیانى است بعد از رسول خدا(ص). ابن عباس مى گوید عرض کردم: آنان چه کسانى هستند؟ حضرت فرمود: من و یازده نفر از صلب من که همگى امام و محدثند.
بحار الانوار، ج ۹۴ ص ۱۵.

این رویداد در زمان حضور ائمه(ع) اتفاق می افتاده است: به امام باقر(ع) عرض شد: «آیا شب قدر را می‌شناسید»؟ فرمود: «چگونه نشناسم درحالی که فرشتگان گرد ما می‌چرخند.
بحار الانوار، ج ۹۴ ص ۱۴.

در نتیجه می توان گفت که شب قدر، شبی است که بیانگر وجود امام زمان(عج) است:
امام صادق(ع) درباره نزول ملائکه در شب قدر می فرماید:
[در آن شب] فرشتگان و روح القدس بر امام زمان(ع) فرود می‌آیند تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ و هر آنچه [از مقدّرات یک ساله] نوشته‌اند را به امام(ع) تحویل می‌دهند؛ و خداوند این امور را [در ابتدا] به رسول خدا(ص)، سپس به امیرمؤمنان(ع) و سپس به ترتیب به هریک از امامان(ع) تحویل می‌دهد تا اینکه در نهایت، آن‌ها به امام زمان(عج) تحویل می‌دهند.
 تفسیر القمی، ج ۲ ص ۴۳۱.

امامزاده های جدید التأسیس!

یکی از سؤالاتی که پیرامون امامزاده‌ها و بقاع متبرکه پرسیده میشود این است که برخی از این اماکن جدیدالتأسیس هستند و افراد مدفون در آنجا، فاصله زیادی از جهت نسب با امام معصوم دارند و برخی از آنان حتی در دوره صفویه، قاجار و حتی جمهوری اسلامی بنا شده اند، بنابراین چه دلیلی بر لزوم تعظیم و بزرگداشت آنان وجود دارد؟

در پاسخ باید گفت تعظیم و احترام امام‌زادگان غیر از وجود شجره نامه، به دو دلیل صورت میپذیرد:
۱. شرافت نسب و انتساب به پیامبر اکرم(ص)
۲. وجاهت عندالله و دارا بودن ملکات نفسانی

در این میان آنچه اهمیت بیشتری دارد، دلیل دوم است. چونکه شرافت نسب به تنهایی بر لزوم تعظیم افراد دلالت ندارد؛ زیرا به تاریخ و تجربه ثابت شده که افرادی از ذریه پیامبر(ص)، از مسیر ایشان منحرف شده و حتی به مخالفت و دشمنی با اهل بیت(ع) پرداختند، ماجرای سادات بنی الحسن و افرادی چون جعفر کذاب گواه بر این ادعا است.
در روایت دیگری از امام صادق(ع) نقل شده:
نسبت ولایتى خود با على بن ابى طالب علیه السلام را از نسبت ولادتى خود با او، بیشتر دوست دارم ؛ چون ولایت او بر من فریضت است و ولادتم از او فَضیلت!
البته توجه به روایتی از رسول الله(ص) که بر احترام سادات ناخلف دلالت دارد، دور از نظر قرار نگیرد.

بنابراین مهمترین دلیل بر تعظیم امام‌زادگان، جایگاه معنوی و صلاحیت نفسانی بوده که آنان را به عنوان اولیاء الهی شناسانده است. در روایت مشهوری که به قرب نوافل شناخته میشود و شیعه و اهل سنت آن را نقل کرده، انسان در اثر مراعات تقوای الهی به درجه ای می رسد که حضور خداوند در همه اعمال و سکنات او هویدا می گردد و هیچ امری بر خلاف رضای معبود انجام نمی دهد. این افراد نشانه هایی از خداوند بر روی زمین هستند تا دلهای خفته را بیدار و قلبهای زنگارزده را جلا دهند. این اولیای الهی دارای مکانتی می گردند که خداوند دعای آنان را مستجاب و خواسته هایشان را برآورده می کند.
چنین افرادی پس از مرگ نیز مورد توجه مؤمنین قرار گرفته و قبر و مدفن آنان، به مکانهایی برای ارتباط بندگان با خداوند تبدیل می شود. این اماکن به عنوان امام‌زاده و بقعه متبرکه شناخته میشود.

نتیجه کلام اینکه اهمیت یک امام‌زاده، فقط به نزدیکی نسب او به امام معصوم نیست بلکه به جایگاه اخلاقی و صلاحیتهای نفسانی او است که بر این اساس، حتی اگر یک امام‌زاده، هزارسال با امام معصوم فاصله داشته باشد اما دارای درجات برجسته اخلاقی باشد، خللی به اعتبار و لزوم احترام او وارد نمی کند.